विध्यार्थी वयात सर्वात आणीबाणीचा कालावधी म्हणजे इयत्ता दहावीचं वर्ष ...
या वर्षामध्ये असे असे सल्ले येतात कि काय खायचं ? ....काय नाही खायचं
?...बाहेर पडायचं नाही ....टाइमपास करायाचा नाही ....शाळेतील शिक्षक चांगले
गुण मिळवण्यासाठी अपेक्षा ठेवतात ...दुसऱ्या बाजूला कोचिंग क्लास वाले
चांगले मार्क्स मिळून पास होतील याच्यासाठी अपेक्षा ठेवतात ...घरातले सर्व
मित्र मंडळी पहिला नंबर काढेल याची वाट पाहत असतात ....असं हे अपेक्षांचं
ओझ या वर्गावर झालेला असतं ...मग,
कोणीतरी अशा या प्रेशर कुकर चा दबावाखाली
असणारी अवस्था आणि त्यातच अपेक्षांचं ओझ ...श्वास घ्यायला सुद्धा वेळ मिळत
नाही ...ज्या ठिकाणी आपल्या आयुष्याची सुरुवात होत असते त्या ठिकाणी दडपण
निर्माण झालेलं असतो ...माझा पहिला नंबर येणार कि नाही ? ..... दुसऱ्या
बाजूला माझ्या सारखे असतात मी पास होणार कि नाही ...काही असतात मला ७० %
पेक्षा जास्त मिळणार कि नाहीत .....अशी हि आणीबाणी ची अवस्था .... या
अवस्थे मध्ये विचारांचा मोकळा श्वास विदर्भ विद्या मंदीर शाळा , मालाड
पूर्व येथे TOR ( Theatre of Relevance) ने ....१० वीच्या विद्यार्थ्यांना
१० वी ला पाहण्याची नवीन वैचारिक दृष्टी दिली त्याचं बरोबर मला आता काय
करायचं आहे ? त्याचं नियोजन जे जीवनामध्ये नवीन स्वप्न ,ध्येय आणि विचार
घडवण्यासाठी सकारात्मकता निर्माण करेल .....
१० वीचे विध्यार्थी hall मध्ये बसले त्यावेळी एकदम शांत वाटले ... आणि त्या hall मध्ये येण्या अगोदर होणारी त्यांची चलबिचलअवस्था ... आता आल्यानंतर शांत होती .....काहीच बोलायला तयार नव्हती ....बसण्याची पद्धत एकदम ....आपली भीड , गर्दी , आणि त्यामध्ये हरवून गेलेली ....शांततेने या कार्यशाळेची सुरुवात झाली ....एकमेकांना दिसतोय का ? मग सर्कल बनला गेला ...त्यानंतर समाजाची एक व्यवस्था आहे मुली एका बाजूला आणि मुले एका बाजूला ....१० वर्षाच्या शिक्षण यंत्रनेत प्रश्न पडतो ...समानता स्त्री -पुरुष समान हे तत्व आपली शिक्षण व्यवस्था त्या विद्यार्थ्यांमध्ये रुजवू शकली नाही ....कि , बाबा तू मुलगी आणि मुलगा
घेण्यासाठी तुम्ही तयार आहात का ? मग, डोळे बंद करून प्रक्रिया घेण्यात आली ...जी संपूर्ण शाळेतील परिसरात फक्त कान आणि आपल्या जाणीवेने फिरायचं त्यात डोळे उघडायचे नाहीत .....संपूर्ण परिसरात फिरत असताना माझी जबाबदारी होती ज्या ठिकाणी पडून लागण्याची भीती आहे
... त्याठिकाणी जाऊन उभं राहनं आणि कोण कुठे जातोय ते पाहनं....हे सर्व घडत असताना प्रत्येक जन त्यांच्या त्यांच्या कोशामध्ये अडकलेला दिसला ....या प्रक्रिए नंतर सर्व जन येऊन डोळे बंद असताना एकमेकांचा हात पकडला .... आणि डोळे उघडले ... त्यावेळी जाणवल कि , ती
उगवलेली विचारांची स्पष्टता त्यांच्या डोळ्यातून दिसू लागली .... आपल्या अंधाऱ्या कोशातून बाहेर काढण्यासाठी स्वतः बरोबर भांडून ....स्वतः वर विजय मिळवून पुन्हा या अंधारातून बाहेर पडल्याचं समाधान
...त्याने त्यांची बदललेली विचार क्षमता सर्वजन मोठ मोठे तत्व मंडळी वाटू लागली ...विचार स्पष्ट सरळ ...एकदम थेट ....स्वतः वर विश्वास असतो त्यावेळी अंधारातूनही मार्ग दिसतो .... डोळे , नसतानाही अंधारात चालता येतं ....स्वतः चा शोध घेतला ...या अशा उत्तरांना ऐकल्यानंतर वाटले या प्रक्रीये अगोदर यांची अवस्था हि वेगळी होती आता उन्मुक्तता दिसू लागली ....या प्रक्रीये नंतर सर्वाना अलाप करत पळायला लावले ...एक झुंड हि होत होती ...त्यामध्ये पुन्हा ..त्यांना विचार स्पष्ट केल्यावर सर्वजण वेग -वेगळ्या दिशांना पळायला लागले ... शरीरातील ताण ,
तणाव आपोआप निघून गेला आणि सर्वजण एकमेकांनबरोबर सहजतेने वागू लागले ....या बरोबर Smileyee (Ashwini Nandedkar ) ने प्रश्न विचारला आम्ही इथे आल्या पासून काय -काय केलं त्यातून तुम्हाला काय मिळाले ? .....मग , त्यातून येणारी उत्तरे हि , जबरदस्त होती .....अभ्यास करताना मिळून मिसळून करायचा , संगीत अभ्यास , स्वतः ला काय येते
ते पहायचं ,शांत वातावरण निर्माण करायचं , फोकस वाढवायचा ,नियोजन करायचं प्रश्न solve करायचे , concentration , जिगण्यासा , संवाद , लवकर उठायचे , मोजकाच पण मन लावून अभ्यास करायचा , presentation ....
थियेटर ऑफ रेलेवंस ची प्रक्रिया सर्व व्यापी आही ...जी नवीन दृष्टी आणि प्रयोगात्मक विचारांची निर्मिती करते .....
असा वेगळा - अनुभव सकारात्मक विचार निर्माण करणारा विदर्भ विद्या मंदीर शाळेमध्ये , थियेटर ऑफ रेलेवंस च्या प्रक्रियेमधून आला .....
No comments:
Post a Comment